هوشمندی استراتژیک ابزاری برای تصمیم گیری

هوشمندی استراتژیک، ابزاری است که به فرآیند مدیریت راهبردی در سازمان‌ها در راستای برنامه‌ریزی و تصمیم گیری کمک کرده و عملکرد کسب و کار را از طریق افزایش دانش و ارتباطات داخلی و خارجی بهبود می بخشد (۲۰۰۷,Gabber). هوشمندی استراتژیک یک مفهوم ضروری در فرآیند مدیریت شرکت است. شرکت‌ها می‌توانند از طریق هوشمندی استراتژیک و با تجزیه‌وتحلیل اطلاعات پیرامون خود، میزان کارایی و اثربخشی خود را بهبود بخشیده و درنتیجه عملکرد بهتری در برابر رقبا داشته باشند، بهبود هوشمندی استراتژیک موجب می‌شود، سازمان‌ها اطلاعات محیط اطراف خود را سریع‌تر و با دقت بیشتری تجزیه‌وتحلیل کنند و نتایج حاصل را ذخیره کرده و در مواقع مقتضی در دسترس تصمیم‌گیرندگان قرار دهند. این امر جریان تبادل داده‌ها، اطلاعات و دانش را در سازمان تسریع می‌کند و اثربخشی تفکر و تصمیم‌گیری را بهبود می‌بخشد.

هوشمندی استراتژیک به‌مثابه یک موتور جستوجو است که با کشف فرصت‌های جدید و هشدار تهدیدها، | شرکت را قادر می‌سازد محیط خود را سریع‌تر و دقیق‌تر شناسایی کند.

سازمان‌های دانش‌بنیان و هوشمند نسبت به سایر سازمان‌های فعال در جامعه از توانایی هوشی خود استفاده بیشتری را به عمل می‌آورند. در دنیای رقابتی کنونی، سازمان‌هایی موفق خواهند بود که اطلاعات محیط اطراف خود را سریع‌تر و با دقت بیشتری تجزیه‌وتحلیل کنند و این جز با بهره‌گیری از شناسایی عوامل تأثیر گذار درونی و بیرونی از طریق هوشمندی استراتژیک میسر نیست.

شناخت عوامل درونی و بیرونی سازمان

مدیران برای بهره‌مندی از هوشمندی استراتژیک در سازمان تحت مدیریت خود، باید عوامل درونی و بیرونی سازمان خود را بشناسند و با به‌کارگیری صحیح این عوامل در راستای بهبود عملکرد سازمان خود اهتمام ورزند. به‌علاوه هوشمندی استراتژیک موجب می‌شود سازمان‌ها سرمایه‌های فکری، معنوی و ابزارهای فنی خود را که در قلمرو اطلاعات قرار دارند به‌درستی مدیریت کنند، یعنی اینکه افراد و سیستم‌های اطلاعاتی، به‌صورت کالا بکار گرفته شوند؛ از این رو پرداختن به هوشمندی استراتژیک برای مدیریت سرمایه‌های فکری، معنوی و ابزارهای فنی سازمان‌های دانش‌بنیان ضرورتی انکارناپذیر یافته است.

از طرفی، بعد دیگر مسئله که نگارش و تدوین این مقاله را ضرورت بخشیده است، صرفه‌جویی در هزینه و زمان برای سازمان‌های دانش‌بنیان بر اساس فراگیری هوشمندی استراتژیک است. بر اساس جامعیت مفهوم هوشمندی استراتژیک پژوهش حاضر بر آن است تا با استفاده از روش AHP فازی عوامل مؤثر درون‌سازمانی  و برون‌سازمانی   هوشمندی استراتژیک را اولویت‌بندی کند تا سازمان‌ها و شرکت‌های دانش‌بنیان به نحو مقتضی از هوشمندی استراتژیک بهره لازم را ببرند.

تعریف هوشمندی استراتژیک چیست؟

در تعریفی که به‌وسیله تومو کوسا ارائه‌شده است هوشمندی استراتژیک شامل جمع‌آوری پردازش و تجزیه‌وتحلیل داده‌های محیطی و انتشار این اطلاعات که در ارتباط استراتژیک با سازمان هستند، تعریف‌شده است (۲۰۱۱,Kuosa). هوشمندی استراتژیک شامل قوانین، مالیات و امور مالی، گستره اقتصادی و سیاسی و مقولات منابع انسانی سازمان است. به عبارتی هوشمندی استراتژیک رفتارهای اجتماعی، سیاسی و اقتصادی یک سازمان را مشاهده و تحلیل می‌کند. هوشمندی استراتژیک با عواملی همچون دید استراتژیک، داشتن منابع اجتماعی و انسانی، بررسی مسائل اقتصادی و سیاسی سازمان ارزیابی می‌شود (۲۰۰۷,Gabber).

تعاریف تخصصی هوشمندی استراتژیک

به‌صورت تخصصی، هوشمندی استراتژیک به‌نظام برنامه‌ریزی استراتژیک و تصمیم‌گیری استراتژیک سازمان وابسته است، در تعریفی دیگر هوشمندی استراتژیک به‌عنوان مفهومی که به‌صورت گسترده با هوشمندی سازمانی، استراتژی‌های سازمان، منابع استراتژیک سازمان و مدیریت استراتژیک ارتباط دارد، تعریف می‌شود (۲۰۰۷ Richard & Russell) درواقع طبق اظهارات صاحب‌نظران، هوشمندی استراتژیک مفهومی گسترده و چندبعدی است که نمی‌توان تعریف ثابت و معینی از آن ارائه کرد (۲٬۰۱۱,Tesaleno, Coccia, Maccoby) بامطالعه کتب و مقالات و همچنین با استفاده از تقسیم‌بندی ارائه‌شده از سوی پژوهشگران عوامل و مؤلفه های تأثیر گذار شناسایی‌شده هوشمندی استراتژیک به دو دسته هوشمندی درون‌سازمانی و هوشمندی برون‌سازمانی تفکیک‌شده است، که شرح کامل مرور ادبیات آن به شکل زیر است (۲۰۰۱,Kruger, ۲۰۱۰)، (Karl Weick)، (حسینی، سلیمی فرد و یداللهی، ۱۳۹۱).

هوشمندی استراتژیک درون سازمانی

هوشمندی منابع انسانی :

عوامل تاثیر گذار بر هوشمندی منابع انسانی توانایی منابع انسانی، تلاش و کوشش و حمایت سازمانی هستند.

هوشمندی فرآیندهای سازمانی :

عوامل موثر بر هوشمندی فرآیندهای سازمانی، فرآیندهای اصلی، فرآیندهای پشتیبانی و فرآیندهای توسعه هستند.

هوشمندی اطلاعاتی :

عوامل موثر بر هوشمندی اطلاعاتی فناوری های ارتباطی، قدرت دانش، قدرت اطلاعات هستند.

هوشمندی منابع مالی :

عوامل تشکیل دهنده هوشمندی منابع مالی، تجزیه و تحلیل اطلاعات مالی، بودجه بندی و مدیریت ریسک است.